آرامگاه سعدي كه به سعديه نيز شهرت دارد در تنگ سعدي واقع در شمال شرقي شهر شيراز قرار دارد و بعد از حافظيه شيراز دومين پايگاه فرهنگي و محل گردهمايي ادب دوستان در اين شهر به شمار مي رود. آرامگاه سعدي در دامنه كوهي به نام فهندژ (پهندژ) و در قريه اي به همين نام واقع شده است. هم اكنون اين قريه با اتصال به شهر به شهرك سعدي معروف است.
شيخ مصلح الدين عبدالله شيرازي مشهور به شيخ سعدي شاعر و نويسنده بزرگ ايران به سال ۶۰۰ هجري قمري در شيراز به دنيا آمد و در سال ۶۹۴ هجري قمري در همين شهر وفات يافت. آثار سعدي متنوع و بسيار است و تمام آنها تحت عنوان كليات سعدي جمع آوري و تدوين شده كه مهم ترين آنها بوستان و گلستان است. وي در شيراز و نظاميه بغداد به تحصيل پرداخت و سپس سفري طولاني به بين النهرين، شام، حجاز و شمال آفريقا كرد و پس از كسب تجارب فراوان به شيراز بازگشت. مكاني كه اكنون آرامگاه سعدي است، در ابتدا خانقاه شيخ بوده كه وي اواخر عمرش را در آنجا مي‌ گذرانده و سپس در همان‌ جا دفن شده‌ است.
اولين مقبره در قرن هفتم توسط خواجه شمس الدين محمد صاحب‌ ديواني وزير معروف آباقاخان، بر فراز قبر سعدي ساخته شد. در سال ۹۹۸ به حكم يعقوب ذوالقدر، حكمران فارس، خانقاه شيخ ويران گرديد و اثري از آن باقي نماند. تا اين كه در سال ۱۱۸۷ هجري قمري به دستور كريمخان زند، عمارتي ملوكانه از گچ و آجر بر فراز مزار شيخ بنا شد كه شامل ۲ طبقه بود. بنايي كه در زمان كريمخان ساخته شده بود تا سال ۱۳۲۷ هجري شمسي برپا بود. در سال ۱۳۲۹ توسط علي‌ اصغر حكمت و انجمن آثار ملي ايران، بناي كنوني به جاي ساختمان قديمي ساخته شد و مراسم افتتاح رسمي آن در ارديبهشت ماه ۱۳۳۱ برگزار گرديد كه اين بنا با اقتباس از كاخ چهل ستون و تلفيقي از معماري قديم و جديد ايراني توسط محسن فروغي ساخته شد.
در داخل آرامگاه هفت كتيبه از گلستان و بوستان به خط استاد بوذري نوشته شده است. در زيرزمين اين مكان حوضخانه اي با آب زلال و ماهي هاي زيبا وجود دارد كه استراحتگاه مسافران و گردشگران نيز محسوب مي شود. محوطه باغ به سبك ايراني گلكاري، درختكاري و باغچه بندي شده‌ است. در وسط حياط دو حوض مستطيل شكل، با جهت شمالي – جنوبي در دو طرف محوطه آرامگاه قرار دارد و حوض ديگري در جهت شرقي – غربي در مقابل ايوان اصلي بنا واقع شده‌ است.
در پشت باغ دلگشا و نرسيده به آرامگاه سعدي در خيابان اصلي آبشار مصنوعي بسيار زيبايي وجود دارد كه مسافران و گردشگران قبل از ورود به آرامگاه سعدي ساعتي را در كنار آن به تفريح و استراحت و كوه نوردي مي پردازند كه ديدن آن خالي از لطف نيست.
اين بنا در تاريخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۱۰ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

منبع: سايت راهنماسفر